Ook in Ede is sprake van een diepe economische crisis. In de meerjarenbegrotingen zijn inmiddels grote bezuinigingen doorgevoerd die onder andere vele maatschappelijke stichtingen en instellingen raken. Mijn fractie is zich zeer bewust dat deze bezuinigingen ook direct en indirect financiële gevolgen hebben voor de inwoners van Ede. Daarom hebben we vandaag de volgende twee initiatiefvoorstellen ingediend waarmee de gemeenteraad ook zelf de financiële broekriem kan aanhalen:

1. Per 1 januari 2013 verlagen van de raadsvergoeding met 10%, waarmee een jaarlijkse bezuiniging wordt bereikt van €71.969,98,
2. Met ingang van 1 september 2012 geen uitkering verlenen aan raadsleden die de raad van Ede vanaf 1 september 2012 verlaten.

 Op deze wijze kan de gemeenteraad:

• bijdragen aan het mogelijk in stand houden van basisvoorzieningen,
• vorm geven aan het door de gemeente te voeren sobere financieel beleid in de komende jaren.

Bovendien geeft de gemeenteraad hiermee een krachtig signaal af naar de inwoners van Ede dat zij zelf ook bereid is een financieel steentje bij te dragen om de gemeentelijke begrotingen in de komende jaren op orde te houden.  

Enige tijd geleden kreeg de voorzitter van het bestuur van de plaatselijke VVD alle aandacht omdat hij de cultuur van de Edese raad niet vond passen bij een 100.000 plus gemeente. Ik moet hem daarin gelijk geven. Sterker nog ik heb hetzelfde, inclusief de door de voorzitter aangehaalde voorbeelden, al een keer verwoord in de Edese gemeenteraad. Dus in het hol van de leeuw. Ik heb daar in november bijgaande blog over geschreven.

De fractie van GroenLinks/PE maakt zich al tijden zorgen over de bestuurscultuur in Ede. We vragen ons ernstig af of we op deze wijze een 100.000 plus gemeente kunnen blijven besturen. Besluiten laten te lang op zich wachten. Als je naar de begroting kijkt die onlangs is vastgesteld. Het proces ziet er op papier goed uit. Iedere inwoner heeft kunnen inspreken en ook de raad is om haar visie gevraagd. Dan is er voldoende informatie voor het college om met een goed onderbouwd voorstel te komen. Maar juist dat ontbrak toen de raad echt moest besluiten. Er stond nog heel veel open. En natuurlijk is het niet gemakkelijk om een besluit te nemen en natuurlijk doet dat ergens pijn. Maar dat is nog geen reden om keuzes voor je uit te schuiven. Nu laat het college inwoners, verenigingen en organisaties veel te lang in onzekerheid waar zij juist duidelijkheid van de bestuurders verwachten. Speel dan in op die verwachting. Dat hoort ook bij besturen. Maar ook de eigen ambtelijke organisatie tast in het duister. Want de forse bezuiniging die daar te wachten staat is niet concreet ingevuld. Het college rept dan wel over “het nieuwe werken” maar met alleen anders werken redt je het niet. En wat betekent het als je akkoord gaat met de begroting? Weten wij dan wel waar we ‘ja’ tegen zeggen?. Misschien gaat dan de balie bij burgerzaken wel voor de helft van de tijd op slot en wordt meteen het sterke punt dat uit het onderzoek “Ede beter” naar voren kwam, namelijk “afname wachttijd balies”, teniet gedaan.

En de onzekerheid onder de inwoners creëert een geheel eigen dynamiek. Nu probeert iedereen het eigen belang, voor het voetlicht te brengen. En er komen wat brieven en mailtjes langs. Op zich hele sympathieke verzoeken waar je moeilijk ‘nee’ tegen kunt zeggen. En dat doen we dan ook niet. En begrijp me goed, de verzoeken klinken allemaal redelijk. Maar echt afwegen van deze verzoeken, met het oog op de lange termijn en met een niet zo’n dikke portemonnee in de hand, daar komt het niet van. Omdat ‘het grote plaatje’ ontbreekt, lijkt het wel een jungle waar het recht van de sterkste geldt en we niet ‘nee’ zeggen tegen de grootste al of niet terechte roepers. Ja, de politiek luistert wel naar haar inwoners, maar het is allemaal zeer selectief en vol opportunisme. Deze werkwijze past heel goed bij een “bromsnor” samenleving waar alles aan de keukentafel wordt geregeld, maar toch echt niet meer bij een 100.000 plus gemeente anno 2010.

Het uitblijven van besluiten komt in de ogen van mijn fractie doordat een kader waarop we kunnen beslissen ontbreekt. Mijn fractie heeft al vaker gewezen op het nut van een kerntakendiscussie. Dan wordt de vraag beantwoord wat voor gemeente we willen zijn en wat we wel doen en wat we niet doen. En dit natuurlijk bovenop de wettelijke taken. Omdat een dergelijk kader ontbreekt laten we ons veel te gemakkelijk leiden door ‘incidenten’. En dan kan het gebeuren dat we

·     een half uur spreken over de oprit van een inwoner omdat deze bezwaar heeft gemaakt of

·     dat we driekwartier spreken over de mogelijke bezuinigingen bij de kinderboerderij omdat zij een protest actie met kinderen hebben georganiseerd,

maar dat de miljoenen bezuiniging op het gemeentehuis vrijwel geen aandacht krijgt.

Noem het kader bijvoorbeeld “Koers op Ede in 2020” en spreek hierin ambitie uit. Een dergelijk document geeft je een argument om de keuzes te onderbouwen, want je hebt dan zicht op de maatschappelijke gevolgen. Dit is besturen anno 2011 in een 100.000 plus gemeente.

De fractie van GroenLinks/PE maakt zich al tijden zorgen over de bestuurscultuur in Ede. We vragen ons ernstig af of we op deze wijze een 100.000 plus gemeente kunnen blijven besturen. Besluiten laten te lang op zich wachten en als ze worden genomen worden we ook net iets te vaak teruggefloten door de rechter. Als je nu naar de begroting kijkt die deze maand moet worden vastgesteld. Het proces ziet er op papier goed uit. Iedere inwoner heeft kunnen inspreken en ook de raad is om haar visie gevraagd. Dan is er voldoende informatie voor het college om met een goed onderbouwd voorstel te komen. Maar juist dat ontbreekt nu. Er staat nog heel veel open. En natuurlijk is het niet gemakkelijk om een besluit te nemen en natuurlijk doet dat ergens pijn. Maar dat is nog geen reden om keuzes voor je uit te schuiven. Jammer dat het college de tijd niet heeft gebruikt om meer duidelijkheid te scheppen. Nu laat het de inwoners, verenigingen en organisaties in onzekerheid. Maar ook de eigen ambtelijke organisatie tast in het duister. Want de forse bezuiniging die daar te wachten staat is niet concreet ingevuld. Het college rept dan wel over “het nieuwe werken” maar met alleen anders werken redt je het niet. En wat betekent het als je nu akkoord gaat met deze begroting? Weten wij dan wel waar we ‘ja’ tegen zeggen?. Misschien gaat dan de balie bij burgerzaken wel voor de helft van de tijd op slot en wordt bijvoorbeeld meteen het sterke punt dat uit het onderzoek “Ede beter” naar voren kwam, namelijk “afname wachttijd balies”, teniet gedaan.

Het college stelt dat er nog tijd is omdat de bezuinigingen toch pas in 2013 ingaan. Dat klopt, maar hiermee ontkent het college wat er leeft bij de inwoners. Zij verkeren veel te lang in onzekerheid en verwachten snel duidelijkheid. Speel dan in op die verwachting. Dat hoort ook bij besturen.

En de onzekerheid creëert een geheel eigen dynamiek. Nu probeert iedereen het eigen belang, voor het voetlicht te brengen. En er komen wat brieven en mailtjes langs. Op zich hele sympathieke verzoeken waar je moeilijk ‘nee’ tegen kunt zeggen. En dat doen we dan ook niet. En begrijp me goed, de verzoeken klinken allemaal redelijk. Maar echt afwegen van deze verzoeken, met het oog op de lange termijn en met een niet zo’n dikke portemonnee in de hand, daar komt het niet van. Omdat ‘het grote plaatje’ ontbreekt, lijkt het wel een jungle waar het recht van de sterkste geldt en we niet ‘nee’ zeggen tegen de grootste al of niet terechte roepers. Ja, de politiek luistert wel naar haar inwoners, maar het is allemaal zeer selectief en vol opportunisme. Deze werkwijze past heel goed bij een “bromsnor” samenleving waar aan de keukentafel van alles wordt geregeld, maar toch echt niet meer bij een 100.000 plus gemeente anno 2010.

Het uitblijven van besluiten komt in de ogen van mijn fractie doordat een kader waarop we kunnen beslissen ontbreekt. Mijn fractie heeft al vaker gewezen op het nut van een kerntakendiscussie. Dan wordt de vraag beantwoord wat voor gemeente we willen zijn en wat we wel doen en wat we niet doen. En dit natuurlijk bovenop de wettelijke taken. Omdat een dergelijk kader ontbreekt laten we ons veel te gemakkelijk leiden door ‘incidenten’. En dan kan het gebeuren dat we een half uur spreken over de oprit van iemand, omdat deze bezwaar maakt, maar dat de miljoenen bezuiniging op het gemeentehuis vrijwel geen aandacht krijgt.

Noem het kader bijvoorbeeld “Koers op Ede in 2020” en spreek hierin ambitie uit. Een dergelijk document geeft je een argument om de keuzes te onderbouwen, want je hebt dan zicht op de maatschappelijke gevolgen. Een dergelijk plan had er natuurlijk al lang moeten liggen om de gevolgen van de begroting die deze maand moet worden vastgesteld te kunnen beoordelen. Nu, midden in de bezuinigingen, met de neus op de feiten en het gezicht tegen het raam gedrukt, is het lastig om een goed oordeel te vellen. De helikopterview ontbreekt om een dergelijk plan, een plan in perspectief, te maken.

Toch is het zeer gewenst om een dergelijk plan op korte termijn en in samenspraak met de raad en de inwoners, te maken. Dat is besturen anno 2010 in een 100.000 plus gemeente.

Vandaag hebben we het verslag van de informateur besproken. De eerste voorkeur is CDA, VVD, SGP, PvdA en Gemeentebelangen. En dan is er nog een tweede variant maar die lijkt vooral ingegeven om de SGP duidelijk te maken om bij de onderhandelingen over het collegeakkoord een niet al te grote broek aan te trekken want anders wordt zij geruisloos ingewisseld voor de Christen Unie.

Vorige week heeft GroenLinks/PE twee uitgangspunten genoemd voor een nieuw college:

1.       Rechtdoen aan de verkiezingsuitslag

2.       Een college dat in staat is om Ede, met visie en elan, door de kredietcrisis te loodsen

Als we nu de eerste optie bezien aan de hand van het eerste criterium “rechtdoen aan de verkiezingsuitslag” dan concluderen we het volgende:

Dat het CDA wordt genoemd is begrijpelijk. Zij hebben weliswaar een zetel verloren maar zijn nog steeds de grootste partij en daarmee aan zet in deze informatieronde. Zij zullen die positie niet snel opgeven.

En de VVD als enige partij uit de oude coalitie die stemmen en ook een zetel heeft gewonnen, is zeker terecht.

Met het oog op de uitslag ligt het ook voor de hand om de SGP uit te nodigen.

Als vierde partij wordt GemeenteBelangen genoemd. Nergens maakt de informateur echter duidelijk waarom juist GemeenteBelangen. Is dit op basis van hun programma? Of op basis van hun stabiliteit wat betreft het aantal stemmen? De reden is “omdat zoveel partijen Gemeentebelangen hebben genoemd”.

In het vorig overleg is door de fracties de wens uitgesproken om met 5 wethouders van 5 partijen verder te gaan. Dit omdat de huidige economische tijd hier om vraagt. We kunnen ons hierin vinden. Maar wie is dan de vijfde partner?

Volgens de informateur moet dit de PvdA zijn. Maar met de VVD en het CDA al in het nieuwe college is er wat GroenLinks/PE betreft geen plaats meer voor de PvdA en de Christen Unie want drie of zelfs vier partijen uit de oude doos (2006-2010) doet geen enkel recht aan de verkiezingsuitslag. Voor de Christen Unie is dit extra wrang. Zij betalen wel een hele hoge prijs voor een relatief gering verlies. Maar gezien de verhoudingen bij de confessionele partijen is dit wel uit te leggen.

Het kwam ons vorige week in de eerste informatieronde al vreemd over dat de PvdA zo vaak en ogenschijnlijk zonder enige aarzeling als mogelijke coalitiepartner werd genoemd. Dat roept bij mijn fractie vragen op:

1.    Is het een vorm van bedrijfsblindheid om meteen terug te grijpen naar het oude?

2.    Is hier sprake van een herenakkoord waarbij er ten koste van alles een plaats moet zijn voor de PvdA in de coalitie?

En als je naar de partijprogramma’s kijkt dan roept dit nog meer vragen op. Wij voorzien grote problemen bij het schrijven van het collegeakkoord van een college waar zowel de SGP als de PvdA zitting in hebben. We zien teveel tegenstrijdigheden. Het is vragen om problemen. Dit is niet in het belang van Ede. De vraag is niet of er door partijen water bij de wijn wordt gedaan. De vraag is of we nog wel wijn overhouden als de standpunten zijn uitgewisseld. Rest dan niet een halfbakken collegeakkoord? En dat in een tijd dat er keiharde besluiten moeten worden genomen.

Nemen we dan het tweede criterium er bij “zorg voor een college dat Ede door de komende bezuinigingstijd kan loodsen”, dan heb je niet een college nodig dat constant over de uitgangspunten bekvecht, je hebt dan een college nodig dat eensgezind en met elan en overtuiging Ede “de weg naar de toekomst” wijst. We zien om die reden veel meer een plaats voor GroenLinks/PE in het college. In de eerste plaats heeft GroenLinks/PE gezien de programma’s en de opvattingen duidelijk het meest verwantschap met VVD, CDA en SGP. Denk dan aan:

o     de 7 * 24 uurs economie en de zondagsrust. Ede hoeft voor ons zeker op zondag niet te bruisen.

o     de aanpak van de kredietcrisis waar we niet eerst kijken naar lastenverhoging voor de inwoners van Ede maar eerst intern orde op zaken willen stellen.

o     we zijn aanvullend op VVD en SGP als het gaat om wijkaanpak en zitten hiermee op dezelfde lijn als het CDA.,

o     de wens om samen te komen tot deregulering

o     we richten ons op de gehele Edese gemeenschap en niet alleen op jongeren

o     in duurzaamheid zien ook wij net als het CDA en de SGP een opdracht tot rentmeesterschap

En ook met GroenLinks/PE aan boord wordt een enigszins rechts college meer naar het midden getrokken.

Het huidige voorstel van de informateur doet geen recht aan de verkiezingsuitslag en is geen college waar we in de ogen van GroenLinks/PE de toekomst met een glimlach tegemoet kunnen treden. Het voorgestelde college ontbeert het fundament om Ede de weg naar de toekomst te wijzen. Er is gekozen voor behoud van het oude. En helemaal als de SGP niet heel snel een aantal principes over boord gooit. De Christen Unie staat al warm te lopen en dan hebben we weer de oude coalitie aangevuld met Gemeentebelangen. Kortom alle vernieuwing moet dan van Gemeentebelangen komen. Het is een trieste constatering maar daar heeft GroenLinks/PE dus helemaal geen vertrouwen in. Het is een doodlopende weg.